Με την απολιγνιτοποίηση εννοούμε ότι σταματάμε σταδιακά να παράγουμε ρεύμα από λιγνίτη και αρχίζουμε να περνάμε σε πιο καθαρές λύσεις.
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπει την πλήρη απολιγνιτοποίηση έως το 2028, σε ευθυγράμμιση με τον ευρωπαϊκό στόχο για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
Ο δικός μας στόχος είναι να σταματήσουμε να λειτουργούμε τις λιγνιτικές μονάδες μας έως το 2026. Για να τον πετύχουμε, διακόπτουμε σταδιακά την εξόρυξη λιγνίτη, τηρώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις μας.
Διαβάστε το ΦΕΚ και το αναθεωρημένο ΦΕΚ για την κύρωση του ΕΣΕΚ.
Εμβληματικός στόχος του ΕΣΕΚ είναι η Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Πελοποννήσου στη μεταλιγνιτική περίοδο.
Γι’ αυτό, ο Πρόεδρος και Δευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ ΑΕ συμμετέχει στη Συντονιστική Επιτροπή που είναι υπεύθυνη για την κατάρτιση και υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ). Με τον τρόπο αυτόν, συμβάλλει στον συντονισμό και την υλοποίηση του σχεδίου για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τον Δήμο Μεγαλόπολης.
Στηρίζουμε τις τρέχουσες προσπάθειες να στραφούν οι λιγνιτικές περιοχές σε νέες, βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, ενώ παράλληλα αναβαθμίζουμε τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού. Για την επίτευξη του στόχου της απολιγνιτοποίησης, προχωράμε σε μεγάλα αναπτυξιακά έργα ύψους πάνω από 5 δισ. ευρώ.
Τα έργα έχουν ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο, καθώς θα προσφέρουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας κατά τις φάσεις σχεδιασμού, υλοποίησης και κατασκευής, αλλά και μετά την έναρξη λειτουργίας τους.
Αναπτύσσουμε φωτοβολταϊκούς σταθμούς συνολικής ισχύος 2.700 MW σε 65.000 στρέμματα γης. Παράλληλα, σχεδιάζουμε τη μετατροπή της λιγνιτικής Μονάδας Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Πτολεμαΐδας V σε μονάδα συνδυασμένου κύκλου (combined cycle gas turbine – CCGT), η οποία αξιοποιεί την καύση φυσικού αερίου για παραγωγή ενέργειας με χαμηλότερες εκπομπές ρύπων.
Με την κατασκευή νέας μονάδας θερμικής επεξεργασίας απορριμματογενών ενεργειακών πρώτων υλών Waste-to-Energy (W2E), αξιοποιούμε την καύση απορριμμάτων, καθώς η θερμότητα που προέρχεται από αυτήν μετατρέπεται σε ενέργεια. Έτσι, μειώνουμε τη χρήση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Με στόχο τη μαζική αποθήκευση ενέργειας, δημιουργούμε φυσικές μπαταρίες με την τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης. Ζεύγη διασυνδεδεμένων ταμιευτήρων αναπτύσσονται στα εξοφλημένα ορυχεία λιγνίτη, σε περιοχές με υψομετρική διαφορά στάθμης νερού. Αντιστρέψιμες υδροηλεκτρικές μηχανές αντλούν το νερό από τον κάτω ταμιευτήρα προς τον άνω. Όταν υπάρχει αυξημένη ζήτηση, διοχετεύουν το νερό από τον άνω προς τον κάτω ταμιευτήρα και, μέσω των υδροηλεκτρικών μηχανών, παράγεται ηλεκτρική ενέργεια.
Μέχρι το τέλος του 2024, αποκαταστήσαμε περίπου 79.000 στρέμματα, στα οποία περιλαμβάνονται και τα έργα αποκατάστασης και διάστρωσης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Στις αποκατεστημένες περιοχές δημιουργήσαμε:
• 32.000 στρέμματα δενδροφυτεμένων εκτάσεων.
• 7.000 στρέμματα αγροτικών εκτάσεων.
• 10.000 στρέμματα έτοιμα για μεταλιγνιτική αξιοποίηση, καθώς έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες διάστρωσης και διαμόρφωσης και αναμένεται η εφαρμογή νέων χρήσεων γης.
Επιπλέον, αναπτύσσουμε λιμναία οικοσυστήματα που σήμερα καταλαμβάνουν 2.500 στρέμματα, σε 2 περιφέρειες της χώρας:
• Δυτική Μακεδονία – Λίμνες Αμυνταίου και Κλειδιού στα ομώνυμα ορυχεία λιγνίτη
• Πελοπόννησος – Λίμνες Κυπαρισσίων και Μαραθούσας στο Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης
Μόλις ολοκληρώσουμε τις μεταλλευτικές δραστηριότητες, τα κενά ορύγματα των εξοφλημένων ορυχείων θα γεμίσουν σταδιακά με νερό. Έτσι, θα δημιουργήσουμε 4 νέες λίμνες: Μαυροπηγή, Καρδιά, Νότιο Πεδίο, Χωρέμι. Όταν περατωθούν τα έργα αποκατάστασης γης, τα λιμναία οικοσυστήματα θα καταλαμβάνουν περίπου 17.000 στρέμματα, σύμφωνα με σχετικούς υπολογισμούς.
Στις αποκατεστημένες περιοχές έχουν αναπτυχτεί μεταξύ άλλων:
• Γεωργικές καλλιέργειες – 105 στρέμματα με 4 είδη αρωματικών φυτών σε περιοχή κοντά στη λίμνη Αμυνταίου και 30 στρέμματα με δημητριακά σε περιοχή κοντά στα ορυχεία Πτολεμαΐδας
• Πρότυπος οπωρώνας – 60 στρέμματα στα ορυχεία Πτολεμαΐδας με 9 είδη και 44 ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων, καθώς και 8 ποικιλίες αμπέλου
• Μελισσοκομικές δραστηριότητες – Χάρη στη φύτευση ακακίας για αποκατάσταση των πρανών των ορυχείων
• Υποδομές αναψυχής – 2 πίστες μηχανοκίνητου αθλητισμού σε Πτολεμαΐδα και Μεγαλόπολη, και 1 πρότυπο πάρκο αναψυχής στην Πτολεμαΐδα (έργο Coformit)
Επιπλέον, σχεδιάζουμε τη δημιουργία ενός από τα μεγαλύτερα mega data centres στην Ευρώπη, στον λιγνιτικό ατμοηλεκτρικό σταθμό Αγίου Δημητρίου στην Κοζάνη.
Τα επόμενα χρόνια αναμένεται να έχουμε αποκαταστήσει συνολικά πάνω από 84.000 στρέμματα στις περιοχές των ορυχείων λιγνίτη.
Έχουμε αναλάβει και ολοκληρώσει τη διενέργεια διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών, με σκοπό τη σύνταξη φακέλων Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) στις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης.
Τα ΕΠΣ περιλαμβάνουν:
• Κύρια Πολεοδομική και Χωροταξική Μελέτη
• Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ)
• Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας
Δείτε στον ιστότοπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις:
• ΣΜΠΕ για τον πυρήνα ζώνης απολιγνιτοποίησης Πτολεμαΐδας
• ΣΜΠΕ για τον πυρήνα ζώνης απολιγνιτοποίησης Αμυνταίου-Κλειδιού-Αχλάδας
• ΣΜΠΕ για τον πυρήνα ζώνης απολιγνιτοποίησης Μεγαλόπολης
Οι φάκελοι των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων έχουν λάβει όλες τις απαραίτητες προεγκρίσεις και θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.). Αναμένεται η τελική επικύρωσή τους με τη σύνταξη προεδρικών διαταγμάτων.
Εδώ και δεκαετίες υλοποιούμε πρόγραμμα αποκατάστασης των εκτάσεων που έχουν θιγεί από τη μεταλλευτική δραστηριότητά μας. Παράλληλα, παρακολουθούμε συστηματικά τα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα των εργασιών αποκατάστασης και ενημερώνουμε τις αρμόδιες Υπηρεσίες, σύμφωνα με όσα προβλέπουν οι Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων λειτουργίας των ορυχείων.
Οι εκτάσεις μεταλιγντικής αξιοποίησης που πρόκειται να μεταβιβάσουμε στο ελληνικό Δημόσιο διέπονται από την Προγραμματική Σύμβαση 4, όπως κυρώθηκε με τον Ν.4956/2022.
Σύμφωνα με τη σύμβαση, αναλαμβάνουμε να:
• Αποκαταστήσουμε τις εκτάσεις που είχαν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη.
• Υλοποιήσουμε νέες χρήσεις γης.
• Μεταβιβάσουμε την κυριότητά τους στο Ελληνικό Δημόσιο με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η μεταβίβαση στο Δημόσιο πραγματοποιείται με 3 βήματα:
1. Απόσχιση του Κλάδου Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (97.008 στρέμματα) και μεταβίβαση της κυριότητας στη Μεταλιγνιτική ΑΕ, θυγατρική της ΔΕΗ ΑΕ
2. Σταδιακή μεταβίβαση των μετοχών στη ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ, συμφερόντων Ελληνικού Δημοσίου, με αντάλλαγμα ίσο με την αξία του κλάδου
3. Απορρόφηση της Μεταλιγνιτικής ΑΕ από τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ
Ως το τέλος του 2024, μεταβιβάστηκαν περίπου 54.800 στρέμματα στις περιοχές των ορυχείων Αμυνταίου, Κλειδιού, Πτολεμαΐδας και Μεγαλόπολης. Από αυτά:
• 37.500 είναι αποκατεστημένες περιοχές.
• 17.300 είναι αδιατάρακτες εκτάσεις.
Απομένουν περίπου 42.000 στρέμματα έως το τέλος του 2026.